Nowości

Katalog „XIX-wieczne pocztówki gdańskie” towarzyszy wystawie czasowej zorganizowanej przez Muzeum Gdańska w Ratuszu Głównego Miasta w dniach 19.05 – 31.07. 2022 r.

Od wprowadzenia do obiegu urzędowej karty pocztowej minęły 153 lata. Na wystawie można zobaczyć ponad 150 gdańskich widokówek z końca XIX wieku ze zbiorów muzealnych i prywatnych, poznać techniki ich druku oraz dowiedzieć się jak wyglądał ich obieg. Wiemy, że najstarszą datowaną pocztówką gdańską jest karta z Westerplatte wysłana 20 lipca 1889 roku.

Wystawa powstała na kanwie niezwykłych i wartościowych zbiorów Mirosława Podeszwika i Piotra Popińskiego. Muzeum Gdańska dołożyło swoje eksponaty z liczącej blisko sześć tysięcy obiektów kolekcji pocztówek, na którą składają się zakupy i liczne darowizny.

W powstanie, wybór i opis eksponatów na wystawę i do katalogu bezcenny wkład wniósł znany trójmiejski kolekcjoner i największy znawca tematu Piotr Popiński. Dzięki jego pracy otrzymaliśmy pełen obraz gdańskiego rynku wydawniczego u schyłku XIX wieku, z uwzględnieniem autorów fotografii, zakładów litograficznych i światłodrukowych, a także handlowców działających w Gdańsku i zajmujących się lawinowo rosnącym w tym czasie zapotrzebowaniem na pocztówki. W katalogu piórem Andrzeja Januszajtisa prezentujemy również gdańskie gmachy związane z pocztą i ich historię. Krótki leksykon technik druku z przełomu XIX i XX wieku sporządził zajmujący się litografią artystyczną Łukasz Butkowski. Na koniec zaś Anna Klimaszewska i Damian Jagusz przybliżają obowiązujące w tym okresie niejasne przepisy prawa autorskiego, wpływające na pirackie niekiedy zachowania wydawców.

Katalog zawiera testy, zdjęcia oraz opisy najstarszych gdańskich pocztówek z XIX wieku.

Opis bibliograficzny:

XIX-wieczne pocztówki gdańskie, Katalog wystawy w Muzeum Gdańska, Gdańsk 2022, s. 208, ISBN 978 – 83 – 961943 – 9 – 8

Urbis Sonos odtwarza dźwięki miasta z XVII i XVIII wieku. W ówczesnym Gdańsku ważnym elementem miejskich odgłosów był dźwięk trąbek i dzwonów. Rozbrzmiewające sygnały pełniły funkcję służebną, regulując egzystencję mieszkańców miasta i stanowiąc miłą odmianę w codziennej rutynie.  Według regulaminów miejskich, już od XV wieku  grano z wież kościelnych (św. Katarzyna, św. Jan, Św. Piotr i Paweł, NMP) oraz wieży Ratusza Głównego Miasta. Od pewnego momentu oprócz sygnałów i chorałów związanych z rytmem dnia, muzycy zaczęli dawać krótkie koncerty z wież nazywając je „Turmmusik”.

Wykonywanie utworów z wieży na kopiach instrumentów historycznych, wraz z carillonem bezpośrednio wpisuje się w bogatą historię koncertowania wieżowego, tak kiedyś popularnego w Gdańsku. Trębacze Paweł Hulisz i Emil Miszk razem z miejską carillonistką Moniką Kaźmierczak podczas swych cyklicznych koncertów wieżowych nawiązują do dawnych tradycji i prezentują zarówno muzykę użytkową (chorały i pieśni okolicznościowe - Turmmusik), jak i muzykę koncertową (Art Music).

Utwory:

• Anonim (XVI w.) – Canciones de clarines Entrada de clarines | Canción de clarín | Otra canción, con eco | Canción de clarín, muy aprisa el compás, respondiendo el eco
• Pal Esterhazy von Galanta (1635-1713) – Sonata Prima a 2 [Allegro]
• Pal Esterhazy von Galanta (1635-1713) – Sonata Secunda a 2 Adagio | Allegro | Adagio | Adagio | Allegro
• Johann Heinrich Schmelzer (1623-1680) – Sonata festiva a cinque C-dur Allegro | Adagio | Allegro | Allegro
• Heinrich Ignaz Franz von Biber (1655-1704) – 12 sonatae a due
• Petronio Franceschini (1651-1680) – Sonata D-dur Grave | Allegro | Adagio | Allegro
• Georg Friedrich Händel (1685-1759) – Suita oparta na fragmentach Water music
  Andante – Allegro | Gigua | Menuett | Feldruf | Marcia
• Johann Ernst Altenburg (1743-1801) – Bourree
• Jean-Philippe Rameau (1683-1764) – Airs de Triomphe
  Gai | Anime | Gai

Nagrano w dniach 17-18.10.2021 na carillonie znajdującym się na wieży kościoła Św. Katarzyny w Gdańsku oraz w Muzeum Nauki Gdańskiej, oddziale Muzeum Gdańska.

• Realizacja: Ars Sonora Jakub Garbacz, Igor Świerczyński
• Edycja i mastering: Jakub Garbacz, Jędrzej Luciński
• Produkcja: Ars Sonora, Paweł Hulisz, Emil Miszk
• Zdjęcia: Iwona Wojdowska
• Tłumaczenie na język niemiecki: Andrzej Sekuła
• Tłumaczenie na język angielski: Monika Bokiniec
• Projekt graficzny: Mirosław Łukasiewicz
• Opracowanie partii carillonu: Monika Kaźmierczak
• Podziękowania: Monika Głowińska i Ewa Bojaruniec-Król, Muzeum Gdańska

Tubicinatores Gedanenses, Urbis Sonos, [wyd.] Ars Sonora, 2021, [objętość] 45:18.

W piątek, 12 listopada 1869 roku członkowie gdańskiego magistratu dokonali odbioru zbiornika wodnego usytuowanego na jednym ze wzgórz powyżej Oruni. Tym samym uruchomiono pierwszy nowoczesny wodociąg w Gdańsku. W ciągu kilku kolejnych lat uzupełniono go o innowacyjny system odprowadzania i uzdatniania ścieków, co przyniosło natychmiastową poprawę warunków sanitarnych w mieście.

Niemniejszy tom pokonferencyjny zawiera 24 eseje omawiające dzieje XIX wiecznych Prus, w tym Gdańska. Uzupełnia tym samym lukę badań nad historią lokalną, która po 1945 roku z wielu przyczyn nie cieszyła się popularnością zarówno wśród historyków, jak i czytelników. Luki tej nie wypełnił nawet czwarty tom Historii Gdańska pod redakcją prof. Edmunda Cieślaka z 1998 roku, której dziś próżno szukać na półkach księgarni, a nawet antykwariatów.

Między prowincjonalizmem a nowoczesnością. Przeobrażenia Gdańska na tle procesów modernizacyjnych wschodnich prowincji Prus w XIX wieku, [red.] J. Dargacz, T. Krzemiński, Gdańsk 2022, s. 555, [wyd:] Muzeum Gdańska, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN; ISBN: 978-83-961943-7-4; ISBN: 978-83-66911-24-6.

Katalog towarzyszy wystawie czasowej „Gdańsk i Pomorze w ilustracji B.Truchanowskiej i W. Majchrzaka” zorganizowanej przez Muzeum Gdańska w Domu Uphagena w dniach 31.05 – 2.10.2022.

Na wystawie można odbyć sentymentalną podróż w czasie i cofnąć się do lat dzieciństwa i zobaczyć bajkowe ilustracje autorstwa Bożeny Truchanowskiej i Wiesława Majchrzaka. Na ekspozycji oraz w katalogu można zobaczyć ponad 140 projektów ilustracji, przede wszystkim do książek oraz czasopism i kalendarzy, ukazujących Pomorze i Gdańsk.

Otóż maszty i baszty, a bardziej obrazowo ‒ statki i budynki, były jednymi z najpopularniejszych motywów ilustracji, które przenosiły czytelnika w świat dawnych mitów i legend Pomorza. To właśnie one budowały piękny i fascynujący, a nieraz tajemniczy i budzący zaciekawienie świat w wyobraźni czytelników.

Katalog zawiera eseje autorstwa Jacka Friedricha, z którego kolekcji pochodzi większość ilustracji prezentowanych na wystawie o twórczości Artystów oraz Janusza Mosakowskiego o pisarzu Franciszku Fenikowskim, do którego książek ilustracje tworzyli Majchrzak i Truchanowska. Obszerną część publikacji stanowi katalog ilustracji z książek, kalendarzy i czasopism takich jak „Miś”, „Świerszczyk” czy „Płomyczek”.

Opis bibliograficzny:

Gdańsk i Pomorze w ilustracji B.Truchanowskiej i W. Majchrzaka, Gdańsk 2022, s. 239, ISBN 978-83-964915-1-0

Dlaczego metaliczne serca warunkują rytmy ulic miast? Zachłanność tonów wynika z ton, z gęstości, z braku kruchości. Jak złączyć biorytm serca miasta i serca pojedynczej uliczki, domu, łóżka, stołu, krzesła, łyżki?

Matter of Reverberations to instrumentalna podróż przez dźwięki Gdańska w nowoczesnym wydaniu z udziałem carillonu znajdującego się na wieży kościoła św. Katarzyny.

Utwory:

• Spring Morning 06:59
• Layers 08:01
• Matter of Reverberations 03:30
• Reflections 08:12
• Sorrowing 07:07
• Bell Speaks into Silence 07:47

Skład:

• Monika Kaźmierczak – carillon
• Emil Miszk – trąbka
• Tomasz Chyła – skrzypce
• Sławek Koryzno – perkusja
• Mikołaj Basiukiewicz – Moog

Carillon Electric Orchestra, Matter of Reverberations, [wyd.] Alpaka Records, 2019, [objętość] 41:40